دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل (اوچا) روز دوشنبه ۲۳ بهمن (۱۲ فوریه)، گزارشی از برنامه‌ریزی‌های آژانس‌های کمک‌رسان برای افغانستان در سال ۲۰۲۴ منتشر کرد. در این گزارش خاطرنشان شده است که افغانستان در سال ۲۰۲۴ با سیل مهاجران بازگشته به این کشور و نیز بحران اقتصادی، خشکسالی و کاهش منابع معیشتی روبرو خواهد بود.

اوچا در این گزارش پیش‌بینی می‌کند که در سال ۲۰۲۴، حدود یک میلیون و ۴۶۰ هزار مهاجر از ایران و پاکستان به افغانستان بازخواهند گشت که از این تعداد، حدود ۴۸۳ هزار تن از پاکستان و ۹۷۸ هزار مهاجر هم از ایران بازمی‌گردند.

البته این بازگشت‌ها بیشتر اجباری‌اند زیرا دولت‌های پاکستان و جمهوری اسلامی ایران هر دو اعلام کرده‌اند که مهاجران افغان فاقد اجازه اقامت را از کشورهایشان اخراج می‌کنند.

پاکستان از اکتبر ۲۰۲۳ روند اخراج اجباری مهاجران افغان را آغاز کرد. به گزارش سازمان ملل، از آن زمان تاکنون نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر از مرزهای اسپین بولدک و تورخم به افغانستان وارد شده‌اند که بیشتر آن‌ها با مشکلاتی نظیر فقدان سرپناه، امکانات معیشتی، غذا و درمان روبرو بوده‌اند.

سازمان ملل متحد و سازمان‌های همکار آن براورد کرده‌اند که در سال ۲۰۲۴، بیش از نیمی از جمعیت افغانستان، یعنی حدود ۲۳۷میلیون نفر به کمک‌های بشردوستانه نیاز داشته باشند در حالی که اما این نهادها تنها برای رسیدگی به ۱۷.۳ میلیون نفر ظرفیت و بودجه دارند.

اوچا نوشت: «با وجود کاهش قابل‌توجه درگیری‌ها از اوت ۲۰۲۱ تاکنون و ثبات اقتصادی نسبی در ۱۲ ماه گذشته که از ابتدای سال ۲۰۲۳ تاکنون به کاهش ۱۶ درصدی تعداد افراد نیازمند کمک کرده، سطح نیازمندی به کمک در افغانستان همچنان بالا است.»

این سازمان توضیح داد که به دلیل آوارگی‌های طولانی‌مدت مردم، آلودگی گسترده مناطق به مواد منفجره [پاکسازی‌نشده]، محدود کردن مداوم حقوق و آزادی‌های زنان، افزایش خشونت‌ها و تبعیض‌های جنسیتی، معضل کار کودکان و ازدواج زودهنگام در افغانستان، این کشور هنوز در صدر فهرست مناطق‌ بحران‌‌زده نیازمند حفاظت در جهان قرار دارد.

بر اساس این گزارش، افغانستان از نظر تعداد آوارگان داخلی نخستین کشور در جنوب آسیا و دومین کشور در جهان است؛ آوارگی‌هایی گسترده که به دلایل متعدد از جمله خشکسالی‌های طولانی‌مدت، درگیری‌ها، حوادث طبیعی و ناامنی آغاز شده‌اند.

اوچا نوشت: «در حال حاضر حدود ۶.۳ میلیون نفر‌ــ یک نفر از هر هفت نفرــ در افغانستان در شرایط آوارگی طولانی‌مدت قرار دارند و بسیاری از آن‌ها بیش از یک دهه است که بی‌خانمان‌اند.»

سازمان ملل و متحدانش پیش‌بینی کرده‌اند که برای رسیدگی به بحران انسانی گسترده در افغانستان در سال ۲۰۲۴، به سه میلیارد و ۶۰۰ هزار دلار بودجه نیاز است. این در حالی است که آژانس‌های سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۳ از کمبود شدید بودجه کمک‌ها شاکی بودند و هنوز مشخص نیست چه میزان از بودجه موردنیاز سازمان ملل برای رسیدگی به بحران افغانستان تامین شده‌ است.

کاهش کمک‌های بشردوستانه به افغانستان در سال ۲۰۲۳ پس از آن رخ داد که طالبان بر کار زنان در این کشور محدودیت‌های بیشتری وضع کردند و حتی کارکنان زن نهادهای کمک‌رسان از جمله آژانس‌های سازمان ملل را نیز از کار منع کردند. این تصمیم طالبان سبب شد شماری از نهادهای کمک‌رسان نتوانند بودجه موردنیاز را از نزد کشورهای ارائه‌دهنده کمک تامین کنند و مجبور به توقف فعالیت‌هایشان شدند.

علاوه بر این، ادامه جنگ در اوکراین و افزایش تنش‌ها در خاورمیانه نیز توجه جهان را به بحران‌های جدیدتر از بحران افغانستان جلب کرد و اگرچه اهداکنندگان بزرگ همچون آمریکا در سال ۲۰۲۳ نیز همچنان به ارسال کمک به افغانستان ادامه دادند، سیل مهاجران اخراج‌شده از کشورهای همسایه و نیز وقوع بلایای طبیعی از جمله سیل در شرق و زلزله در غرب افغانستان میزان نیاز به کمک‌های بین‌المللی را چندین برابر کرد